Mobbing w pracy - konsekwencje psychologiczne
Praca jest ważnym elementem naszego życia. Spędzamy w niej znaczącą część naszego czasu i dlatego nie powinna być traktowana jedynie jako wymuszone źródło zarobkowania na życie. Nie dla wszystkich jest ona jednak źródłem przyjemności i zasobem umożliwiającym realizację marzeń. Badania wskazują, że około 85 % aktywnych zawodowo Polaków przeżywa różnego rodzaju stres w pracy. Ma to swoje znaczące konsekwencje dla naszego zdrowia i życia. Truizmem jest stwierdzenie, że stres w pracy narasta wprost proporcjonalnie do ilości zadań i ciągłego skracania czasu na ich realizację. To rodzi możliwość popełniania błędów, przemęczenia i wypalenia zawodowego, aż w końcu doświadczany stres powoduje rozmaite dolegliwości somatyczne i psychiczne. W stresowej atmosferze łatwiej też o konflikty międzyludzkie i odczuwanie dyskomfortu psychicznego związanego z warunkami pracy.
Specyficznym rodzajem stresu w pracy jest mobbing.
Mobbing definiowany jest jako oddziaływanie w miejscu pracy grupy kolegów, przełożonych lub podwładnych polegające na niszczeniu środowiska pracy i życia domowego pracownika oraz na zaburzeniu jego osobistej integralności wewnętrznej -poprzez między innymi wywieranie nacisku psychicznego, stosowanie szykan, wzbudzanie uczucia zagrożenia, stosowanie nieuzasadnionej krytyki, bezzasadne obciążanie pracą -co w konsekwencji doprowadza do rozstroju fizycznego i psychicznego mobbingowanej osoby.
Jak rozpoznać czy jest się ofiarą mobbingu w pracy?
Zastanów się:
Ø czy w ostatnim czasie nie masz dokładanych kolejnych obowiązków i przydzielanej pracy bez znaczenia, niewłaściwej dla twoich kwalifikacji lub niemożliwej do wykonania, a dodatkowo podział obowiązków jest nierówny i niesprawiedliwy;
Ø czy krytyka twoich działań w pracy ma charakter merytoryczny i generuje możliwość naprawy błędów czy jest to raczej krytyka chroniczna, nieuzasadniona, na każdy temat, dotycząca również zadań wykonanych prawidłowo;
Ø czy niezdrowe relacje w pracy są wynikiem faworyzowania innych pracowników i darzenia ich szczególną sympatią, która prowadzi do nierównego podziału zadań, folgowania innym czy oferowania im dodatkowych korzyści finansowych;
Ø czy wobec ciebie wypowiadane są obraźliwe słowa, żarciki i docinki, plotki i niemoralne propozycje oraz inne działania, które mają na celu ośmieszyć cię, zdyskredytować w oczach współpracowników lub klientów firmy;
Ø czy masz odczucie, że jesteś w firmie osobą izolowaną, eliminowaną z działań zespołu, pomijaną w dostępie do znaczących merytorycznie informacji lub w grupie pracowniczej nakręcana jest niezdrowa spirala rywalizacji;
Jeśli tak się dzieje i trwa to od kilku tygodni – nie bądź bierny i poszukaj pomocy.
Mobbing jest procesem zagrażającym zdrowiu i życiu. W pierwszej fazie objawia się głównie izolacją społeczną, potem agresją wobec osoby mobbingowanej- obejmującą nie tylko środowisko pracy, ale również jej system rodzinny.
Objawy kliniczne u osoby mobbingowanej:
W ostrej fazie:
-zaburzenia snu
-nadciśnienie tętnicze
-bóle serca, zaburzenia rytmu
-bóle brzucha, stany zapalne żołądka i jelit
-napięcie mięśniowe
-stany zapalne i zaburzenia postawy prowadzące do zmian stawowych
W fazie przewlekłej:
-wypalenie zawodowe
-depresja, z wysoką możliwością dokonania samobójstwa
-zaburzenia lękowe, objawy PTSD
-możliwość aktywacji zmian nowotworowych
-inne zaburzenia psychosomatyczne w związku z obniżonym funkcjonowaniem układu immunologicznego
-przyspieszony rozkład rodziny- konflikty, rozwód
Mobbing zawsze polega na manipulacji uczuciami innej osoby, aby doprowadzić ją do skrajnie psychicznego wyniszczenia. Lęk, poczucie winy i poczucie upokorzenia- te emocje już na przestrzeni krótkiego czasu negatywnie wpływają na jakość życia, a w wyniku ich długofalowego działania mogą przyczynić się do poważnych zaburzeń zdrowotnych i zagrożenia życia.
Warto podkreślić, że konsekwencje zdrowotne i psychologiczne dotyczą nie tylko osoby mobbingowanej, ale również jej rodziny i mogą być porównywane ze skutkami stresu w przebiegu PTSD ( zagrożenie życia- tzw. stres pola walki).
Ofiary mobbingu powinny więc być rzetelnie i kompleksowo zdiagnozowane- szczególnie pod kątem psychosomatyki klinicznej- oraz powinny mieć możliwość uzyskania w jak najkrótszym czasie systematycznej specjalistycznej pomocy psychologicznej.
mgr Renata Buczyńska