Rozwód może być newralgicznym doświadczeniem dla dzieci, czasami nagle zmieniając trajektorię ich życia. Z punku widzenia dziecka rozwód oznacza utratę bezpieczeństwa i stabilności, a co ważniejsze, utratę rodziny. Decyzja o rozwodzie może wywoływać u dzieci szereg różnych reakcji psychologicznych.
Jakie są zatem psychologiczne skutki rozwodu dla dzieci?
Dzieci generalnie mają zasoby, które pomagają im radzić sobie z sytuacjami trudnymi i różnymi wstrząsami życiowymi, ale trzeba pamiętać, że jednak DZIECI NIE SĄ KULOODPORNE.
Podczas gdy rozwód jest stresujący dla wszystkich dzieci, niektóre radzą sobie z separacją i rozstaniem rodziców lepiej, inne zaś doświadczają silniejszych skutków rozwodu rodziców. Dobra wiadomość jest taka, że rodzice mogą podjąć kroki w celu zmniejszenia psychologicznego wpływu rozwodu na dzieci i pozwolić dziecku dostosować się do nowej sytuacji.
NAJTRUDNIEJSZY PIERWSZY…… ROK
Badania psychologiczne wskazują, że dzieci mają największe trudności w pierwszych 12-24 miesiącach po rozwodzie. W tym okresie mogą w szczególności doświadczać psychicznego bólu, gniewu, lęku i nieracjonalnego poczucia, że „naprawdę nie dzieje się nic, to nie jest możliwe….”
EMOCJONALNY WPŁYW ROZWODU
Rozwód to ekstremalna zmiana dla całej rodziny i każdy z jej członków doświadcza wielu emocjonalnych zawirowań. Dla dzieci i młodzieży rozwód rodziców może nieść w różnych okresach ich życia dojmujące przeżycia.
MAŁE DZIECI- zwykle mają trudności z rozumieniem tego, co się właśnie wokół nich dzieje, mogą martwić się, że rodzice nie będą już ich kochać, a nawet, że któregoś dnia zostaną przez nich porzucone, często nie rozumieją dlaczego muszą pomieszkiwać w dwóch domach, a czasami jeszcze zapoznawać się w nich z nowymi lokatorami.
DZIECI W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM- rozumieją co to jest rozwód, mają świadomość, że rodzice nie będą już mieszkać razem, czasami obarczają się winą za to, że rodzice już się nie kochają i przyczynę rozstania mogą upatrywać w okolicznościach związanych ze swoim domniemanym złym, niegrzecznym zachowaniem.
NASTOLATKI- chociaż rozumieją co to jest rozwód i jakie okoliczności do niego prowadzą, to jednak mogą zdecydowanie nie akceptować takich decyzji rodziców, mogą bardzo emocjonalnie podchodzić do separacji rodziców oraz bardzo denerwować z powodu rozwodu i związanych z tym zmian, a w szczególności mogą przypisywać za to winę jednemu z rodziców lub mogą oboje rodziców obarczać za zniszczenie rodziny.
Oczywiście każda sytuacja jest wyjątkowa. W skrajnych okolicznościach dziecko może odczuwać ulgę w wyniku separacji - jeśli rozwód oznacza mniej kłótni i stresu. Rzeczywistość jednak wskazuje, że psychologiczne skutki rozwodu mają zwykle dalekosiężny zasięg i utrzymują się również w dorosłym życiu.
Badacze z University of Toronto odkryli, że mężczyźni z rodzin, które rozwiedli się w dzieciństwie, byli ponad trzy razy bardziej skłonni do rozważenia samobójstwa niż mężczyźni, których rodzice nigdy się nie rozwiedli. Osoby, które w dzieciństwie doświadczyły kryzysu emocjonalnego w wyniku rozwodu rodziców, mogą być również narażone na zażywanie narkotyków i alkoholu w okresie dojrzewania, obawiać się o swoje zaangażowanie w relacjach z ludźmi i mieć obawy o trwałość swoich małżeństw, a także mogą mieć negatywne wspomnienia o systemie prawnym, który wymusił nieakceptowaną opiekę rodzica czy sztuczne warunki odwiedzin.
Biorąc pod uwagę potencjalne emocjonalne konsekwencje, jakie odczuwają dzieci z rozwiedzionych domów, warto rozważyć profesjonalne psychologiczne wsparcie dla dzieci rozwodzących się rodziców. Specjalista psycholog z którym dziecko może porozmawiać w trakcie całego procesu rozwodu oraz przez około rok później, będzie umiał w neutralny i nieoceniający sposób pomóc dziecku przetworzyć uczucia i emocje oraz wzmocnić jego zasoby odpornościowe do radzenia sobie w życiu.
FIZYCZNY WPŁYW ROZWODU
Chociaż to może dla wielu być niewiarygodne, to jednak badania oparte na dowodach naukowych wskazują, że w wyniku stresu rozwodu, dzieci rozwiedzionych rodziców częściej doświadczają problemów zdrowotnych niż dzieci żyjące w nienaruszonych rodzinach. Okazuje się, że nastolatki, których rodzice się rozwiedli, częściej doświadczają obrażeń, wypadków i chorób niż dzieci, których rodzice pozostali w związku małżeńskim. Wyniki badań wskazują, że dzieci i młodzież żyjące z obojgiem biologicznych rodziców wydają się być bardziej zdrowe fizycznie, niż ich rówieśnicy z domów bez obojga rodziców biologicznych. W sumie istotne jest to, aby zdrowie dzieci było priorytetem dla obojga rodziców. Dlatego powinni oni mieć na względzie, aby ich dzieci miały systematyczny dostęp do różnych form wspomagających aktywność fizyczną i zdrowe sposoby odżywiania, dobre relacje psychospołeczne oraz miały organizowane wszelkie niezbędne wizyty u specjalistów.
WPŁYW ROZWODU NA OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE
Badania konsekwentnie wykazały, że dzieci w sytuacjach, gdy ich rodzice się rozwiedli, mogą uzyskać gorsze oceny niż ich rówieśnicy. Z biegiem lat statystyki dotyczące edukacyjnych skutków rozwodów potwierdzają te dowody. Co ciekawe, naukowcom udało się ustalić, że bardziej prawdopodobne jest wystąpienie tych skutków w rodzinach, w których nie oczekiwano rozwodu. Wydaje się, że tam, gdzie rozwód można było przewidzieć wcześniej- w wyniku licznych konfliktów i kłótni pomiędzy małżonkami-wpływ samego rozwodu na oceny szkolne u dzieci nie ma tak znaczącego efektu. W sytuacji rozwodu dzieci często nie są w stanie prawidłowo skupiać uwagi na obowiązkach szkolnych, mogą przegapić terminy klasówek, a czasami też mieć trudności z adaptacją do środowiska w nowej szkole. Mogą również zauważyć, że zajęci sprawami sądowymi rodzice, poświęcają im mniej czasu i z tego powodu mogą również otrzymywać mniej zaangażowania i wskazówek od rodziców w zakresie edukacji, ponieważ mieszkają z jednym rodzicem lub zmuszeni są do przemieszczania się między dwoma domami. Poza tym wiele dzieci w wyniku rozwodu traci również wsparcie finansowe na swoje życiowe potrzeby, w tym również te związane z edukacją. Należałoby wówczas dostosować pomoc i współpracę ze strony nauczycieli i innych uczniów- np. w zakresie pomocy w odrabianiu lekcji, czy korzystaniu ze wsparcia socjalnego, chociażby ze środków Komitetu Rodzicielskiego.
Jeśli rodzice w tym trudnym dla całej rodziny okresie są w stanie rozpoznać ryzyko związane z rozwodem i starają się podejmować- nawet czasami tylko profilaktycznie- aktywne działania, które mają na celu zbudować odporność psychiczną u dzieci, to powinni w szczególności zadbać o codzienną obecność licznych przykładów ciepłego, wspierającego i ochraniającego rodzicielstwa skojarzonego z pozytywną komunikacją, odpowiednią dozą dyscypliny, konsekwencji wychowawczych i asertywnych granic.
CZERWONY ALERT
Jeśli w procesie rozwodu niepokojąco zmieni się dotychczasowe funkcjonowanie dziecka, może to świadczyć o poważnych problemach z radzeniem sobie z tak trudną i obciążającą dla niego sytuacją.
W sztormowych falach rozwodu dziecko może utknąć w depresji, nadmiernym lęku lub złości i powinno mieć możliwość skorzystania z profesjonalnego wsparcia, które to- z użyciem odpowiednich technik psychologiczne nawigacji -pozwoli bezpiecznie powrócić emocjonalnemu rozbitkowi do „normalnego” życiowego portu.
Uważaj więc na znaki ostrzegawcze :
- trudności w zakresie koncentracji i pamięci
- zaburzenia snu
- problemy w szkole
- wycofanie się z relacji z bliskimi, kolegami
- izolacja lub ucieczka w wirtualny świat
- apatia i brak zaangażowania w dotychczasowe ulubione zajęcia
- nadużywanie alkoholu, narkotyków czy leków
- samookaleczenia, częste skaleczenia
- zmiana w zakresie jedzenia
#rozwód